Van 'Machinerichtlijn' naar 'Machineverordening'

Juridisch

Machines zijn onmisbaar in onze maatschappij. Bijna elk geproduceerd product is het resultaat van een mechanisch proces waarbij vaak gebruik wordt gemaakt van meerdere machines. In de loop der jaren zijn er regels ontwikkeld met betrekking tot de veiligheid van machines, en nu is het tijd om deze regels opnieuw te bekijken. Hieronder enkele punten uit de nieuwe 'Machineverordening' die de oude 'Machinerichtlijn' vervangt.

De 'Machinerichtlijn' van 2006

Om te zorgen voor veilige machines, heeft de wetgever reeds jaren geleden een uitgebreide reeks wetsbepalingen tot stand gebracht waaraan machines moeten voldoen. Het KB van 5 mei 1995 was de omzetting naar nationaal recht van een Europese Richtlijn van 1989 (dit was de oorspronkelijke Machinerichtlijn); een richtlijn waarvan men vond dat ze moest aangepast worden, hetgeen ook gebeurde op 17 mei 2006.

Deze nieuwe Machinerichtlijn heeft vooral ook tot doel om een vrij verkeer van machines op gang te brengen binnen de Europese Unie. Dit houdt concreet in dat indien een machine gebouwd wordt in een lidstaat van de Europese Unie en deze machine voldoet aan de eisen van de Machinerichtlijn, dan moet deze machine geaccepteerd worden in alle lidstaten.

Deze Machinerichtlijn werd van kracht op 29 juni 2008.

Nu een 'Machineverordening'

De Machinerichtlijn legt ook een aantal voorschriften op voor de veiligheid en gezondheid bij het gebruik van machines in de Europese Unie. Daar mens en machine met elkaar "samenwerken" is het belangrijk om te streven naar meer veiligheid.

Maar om deze veiligheid nog naar een hoger niveau te brengen, heeft men nu deze Machinerichtlijn omgezet in een 'Machineverordening'. Deze verordening werd op 18 april 2023 goedgekeurd door het Europees Parlement, waardoor de oude Machinerichtlijn vervangen wordt.

Dit houdt in dat Europese fabrikanten zich voortaan moeten houden aan de regels van deze 'Machineverordening'.

Wat is het verschil tussen een 'richtlijn' en een 'verordening'?
Een 'verordening' gaat regels tot stand brengen die van toepassing zijn voor alle betrokken lidstaten en is ook onmiddellijk van toepassing na hun inwerkingtreding. Een 'richtlijn' daarentegen is niet onmiddellijk van toepassing en moet eerst omgezet worden in nationale wetgeving. Een 'richtlijn' legt eigenlijk een doel vast.

Wat beoogt de Machineverordening?

Er worden gezondheids- en veiligheidseisen opgelegd voor de bouw (en de verkoop) van machines en verwante producten binnen de Europese Unie. Verder wordt een hoog niveau van bescherming van de gezondheid en veiligheid van personen (consumenten en professionele gebruikers) en indien passend van huisdieren en eigendommen en van het milieu gewaarborgd. Er worden ook voorschriften vastgesteld voor het vrije verkeer van producten die binnen het toepassingsgebied van deze verordening vallen.

Het doel van de Machineverordening is om de regels beter af te stemmen op de technologische vooruitgang in onze maatschappij. Daarom schenkt de verordening aandacht voor nieuwe technologieën zoals bijvoorbeeld cybersecurity, artificiële intelligentie, enz.

Het doel van de Machineverordening is om de regels beter af te stemmen op de technologische vooruitgang in onze maatschappij

'Machines'

De Machineverordening legt richtlijnen op voor fabrikanten van machines; bijvoorbeeld hoe fabrikanten moeten omgaan met wijzigingen aan hun machines. Door de CE-markering zullen fabrikanten moeten aantonen dan hun machines voldoen aan de regels van de verordening.

De verordening definieert een 'machine' als een samenstel van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing.

'Veiligheidscomponenten'

De verordening heeft niet alleen betrekking op machines, maar ook op aanverwante producten. Zo ook dus op 'veiligheidscomponenten'. De verordening omschrijft een dergelijke 'veiligheidscomponent' als een "fysiek of digitaal component, met inbegrip van software, van een product dat binnen het toepassingsgebied van deze verordening valt, die ontworpen of bedoeld is om een veiligheidsfunctie te vervullen en die afzonderlijk in de handel wordt gebracht, waarvan het niet of verkeerd functioneren de veiligheid van personen in gevaar brengt, maar die niet nodig is voor de werking van dat product, of die door gewone componenten kan worden vervangen om dat product te doen werken".

Dit houdt in dat voortaan ook software tot deze veiligheidscomponenten behoort.

'Bescherming tegen corruptie'

Ook wordt in de verordening aandacht geschonken aan dit aspect: er worden nu eisen gesteld aan de cybersecurity van machines.

Bovendien schenkt de verordening ook meer belang aan de digitalisering waarmee onze maatschappij meer en meer te maken krijgt. Daarom beschrijft de verordening eisen voor cybersecurity, alsook voor de digitale handleidingen.

Wat deze digitale handleidingen betreft, heeft de verordening een evenwicht tot stand gebracht tussen de papieren en de digitale documentatie.

Zo wordt de digitale documentatie/gebruiksaanwijzing toegestaan, maar als de klant erom vraagt zal de fabrikant een papieren versie moeten voorzien voor klanten die op het ogenblik van de aankoop geen digitale versie kunnen consulteren.

Opgepast!
Er wordt wel voorzien in een overgangstermijn voor de toepassing van de nieuwe Machineverordening van 42 maanden. Concreet betekent dit dat machines toch nog kunnen aangeleverd worden zowel onder de bepalingen van de Machinerichtlijn als onder deze van de Machineverordening en dit dus tot in 2027.